Od 30 lipca 2020 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie wykroczeń, za które pracownicy Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie wykonujący kontrolę gospodarowania wodami są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz warunków i sposobu wydawania upoważnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego. Na jego podstawie za niektóre wykroczenia wymienione w ustawie – Prawo Wodne można otrzymać mandat karny wystawiony już nie tylko przez funkcjonariusza Policji ale także przez uprawnionego do tego pracownika Wód Polskich.
Za co Wody Polskie mogą wystawić mandat?
Wykroczenia, za które pracownik Wód Polskich może wystawić mandat karny wymienione zostały w ustawie – Prawo Wodne w art. 476 ust. 1 i 2, art. 477 pkt 4–8 oraz art. 478 pkt 2, 6 i 12–16. Są to między innymi:
1) niszczenie lub uszkadzanie urządzeń wodnych, czyli np. kanałów, rowów, murów oporowych, bulwarów, nabrzeży, mol, pomostów, przystani,
2) grodzenie nieruchomości przyległej do publicznych śródlądowych wód powierzchniowych lub do brzegu wód morskich lub morza terytorialnego, w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, lub zakazanie lub uniemożliwienie przechodzenia przez ten obszar,
3) wprowadzanie do wód odpadów lub ciekłych odchodów zwierzęcych, czyli, np. wyrzucanie do wody niedopałków papierosów, czy opakowań po żywności,
4) mycia pojazdów w wodach powierzchniowych lub nad brzegami tych wód, czyli np. rzeki, jeziora, czy stawu,
5) poruszanie się pojazdami w wodach powierzchniowych lub po gruntach pokrytych wodami, czyli np. wjechanie samochodem do jeziora,
6) nie stosowanie się do zakazów, nakazów lub ograniczeń obowiązujących w strefie ochronnej, na obszarze ochronnym lub w strefie ochronnej urządzeń pomiarowych służb państwowych,
7) niszczenie, uszkadzanie lub przemieszczanie tablic zawierających informacje o ustanowieniu strefy ochronnej lub stałych znaków stojących lub pływających, lub tablic zawierających informacje o ustanowieniu strefy ochronnej i zakazie wstępu osób nieupoważnionych,
8) przemieszczanie urządzeń pomiarowych służb państwowych bez upoważnienia.
Czym powinien legitymować się pracownik Wód Polskich nakładający mandat?
Tylko pracownik Wód Polskich posiadający stosowne upoważnienie wydane przez Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie ma prawo nałożyć grzywnę w postaci mandatu karnego. Warto poprosić go o okazanie dokumentu przed wystawieniem mandatu. Upoważnienie powinno zawierać:
1) nazwę organu wydającego upoważnienie oraz adres Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie,
2) datę wydania i termin ważności upoważnienia,
3) powołanie podstawy prawnej,
4) imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe upoważnionego,
5) numer legitymacji służbowej upoważnionego
6) określenie wykroczeń, za które upoważniony może nakładać grzywny w drodze mandatu karnego,
7) określenie obszaru, na którym upoważnienie jest ważne,
8) podpis wraz z pieczęcią organu, który wydał upoważnienie.
Odmowa przyjęcia mandatu
Tak samo jak w przypadku mandatu karnego za wykroczenie drogowe, czy każde inne, również w tym przypadku można odmówić jego przyjęcia. W takim wypadku kierowany jest do sądu wniosek o ukaranie. Właściwy do rozpoznania sprawy jest co do zasady sąd rejonowy miejsca popełnienia wykroczenia. Po otrzymaniu wniosku Sąd przeprowadza postępowanie, podczas którego m.in. bada zasadność ukarania, wysłuchuje obwinionego, wyjaśnia okoliczności faktyczne i wydaje orzeczenie kończące postępowanie. W przypadku orzeczenia skazującego za popełnienie wykroczenia, sąd nakłada karę przewidzianą przez przepisy ustawy – Prawo Wodne dla danego wykroczenia. Może to być zarówno kara grzywny, jak i aresztu oraz ograniczenia wolności. Dodatkowo obwiniony może zostać obciążony kosztami postępowania.
Od wyroku skazującego można się odwołać co do zasady do sądu okręgowego w drodze apelacji.
Jak odwołać się od mandatu, który się przyjęło?
Na wniosek ukaranego, jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego złożony nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu może nastąpić uchylenie mandatu karnego. Wniosek kieruje się do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona grzywna. Co do zasady będzie to sąd rejonowy.
Mandat staje się prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego, a w przypadku mandatu zaocznego albo gdy ukarany jest osobą czasowo przebywającą na terytorium RP lub niemającą stałego miejsca zamieszkania albo pobytu – z chwilą uiszczenia grzywny.
Uchylenie mandatu jest ograniczone do wyjątkowych sytuacji. Sąd badając podstawy uchylenia, nie bada zasadności ukarania. Prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie albo na osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat, albo gdy ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia z przyczyn, o których mowa w art. 15-17 Kodeksu wykroczeń, tj. obrona konieczna, stan wyższej konieczności lub niepoczytalność i poczytalność ograniczona.
Prawomocny mandat karny podlega również uchyleniu, jeżeli grzywna została nałożona wbrew zakazom określonym w art. 96 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, tj. w drodze mandatu karnego nie nakłada się grzywny za wykroczenia, za które należałoby orzec środek karny, a także w wypadku określonym w art. 10 § 1 Kodeksu wykroczeń, tj. jeżeli czyn będący wykroczeniem wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa. W sytuacji określonej w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń, tj. jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy, nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego jest możliwe jedynie, gdy w zakresie wszystkich naruszonych przepisów postępowanie mandatowe jest dopuszczalne.
Mandat podlega także uchyleniu, gdy została nałożona wyższa grzywna niż wynika to z przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Jednak w takim wypadku tylko w części przekraczającej dopuszczalną wysokość.
Dodatkowo prawomocny mandat karny podlega uchyleniu w każdym czasie, jeżeli:
1) Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego została nałożona grzywna tym mandatem,
2) potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską.
Uchylając mandat karny, sąd nakazuje podmiotowi, na rachunek którego pobrano grzywnę, zwrot uiszczonej kwoty.
Źródła:
– Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne
– Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 15 lipca 2020 r. w sprawie wykroczeń, za które pracownicy Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie wykonujący kontrolę gospodarowania wodami są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz warunków i sposobu wydawania upoważnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego
– Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia
Autorka artykułu jest prawnikiem. Treści zamieszczane na blogu stanowią jej interpretację przepisów prawa, jednak nie mogą być traktowane jako porada prawna ani profesjonalne doradztwo.